Agentic AI en de EU AI Act: waarom jouw organisatie méér moet doen dan alleen voldoen aan de regels

De Europese AI-verordening (EU AI Act) stelt duidelijke eisen aan het gebruik van kunstmatige intelligentie. Denk aan transparantie, risicobeheersing en menselijk toezicht. Maar terwijl de meeste organisaties nog volop bezig zijn met het begrijpen van generatieve AI, klopt de volgende AI-revolutie al aan de deur: Agentic AI.

Ik leg uit wat agentic AI is, waarom het de regels flink op scherp zet, en hoe je jouw AI-governance daarop voorbereidt.

Wat is Agentic AI?

In tegenstelling tot 'gewone' AI, die alleen antwoord geeft of een taak uitvoert, gaat agentic AI een stap verder:

• Ze stelt zelf doelen.
• Ze kiest zelfstandig acties.
• Ze past zich aan op basis van nieuwe informatie.
• Ze werkt samen met andere systemen en databronnen.

Denk aan AI die niet alleen reageert op vragen, maar zelf initiatief neemt, nieuwe oplossingen zoekt en andere applicaties aanstuurt om dat voor elkaar te krijgen.

Dat is krachtig, maar ook risicovol. Want hoe houd je toezicht op een systeem dat zelf keuzes maakt?

Nieuwe risico’s door agentisch gedrag

Agentic AI verandert de manier waarop risico’s zich gedragen binnen je organisatie. Hier zijn drie belangrijke uitdagingen:

1. Onvoorspelbaar gedrag

Omdat agentic systemen blijven leren en zich aanpassen, kunnen ze gedrag vertonen dat niet vooraf te voorspellen is. Je risicobeoordeling moet dus voortdurend worden bijgewerkt, niet alleen vóór ingebruikname.

2. Externe afhankelijkheden

Agentic AI werkt vaak met externe tools of API’s. Als daar iets misgaat, raakt dat ook jouw systeem. Daardoor ontstaan complexe beveiligingsrisico’s.

3. Moeilijke verantwoording

Deze systemen nemen duizenden kleine beslissingen. Het is lastig om te reconstrueren waarom een beslissing genomen is, laat staan om het uit te leggen aan een toezichthouder.

Hoe de EU AI Act het wil

De EU AI Act is ontworpen voor alle AI-systemen, maar de toepassing ervan op agentic AI vraagt extra aandacht op vier punten:

1. Continu risicobeheer

De wet eist risicobeoordeling vóór en ná ingebruikname. Maar bij agentic AI moet dat continu gebeuren. Denk aan realtime monitoring en automatische signalering bij afwijkingen in gedrag of prestaties.

2. Menselijk toezicht = gedrag bijsturen

Het is niet genoeg om alleen maar outputs te controleren. Toezicht moet worden ingebouwd: met interventiepunten, noodstops en dashboards. Zowel aanbieders als gebruikers dragen hier verantwoordelijkheid in.

3. Transparantie = doorlopende uitleg

Eenmalige documentatie volstaat niet. Je moet uitleg kunnen geven over hoe het systeem leert en beslissingen neemt, ook als je niet de volledige logica kent.

4. Levendige documentatie

Een agentisch systeem verandert continu. Zorg daarom voor documentatie die wordt bijgewerkt bij elke wijziging. Denk aan versies van algoritmes, gedragslogs en systeemaanpassingen.

Hoe bereid je jouw organisatie hierop voor?

Een goed beleid voor agentic AI vereist samenwerking tussen techniek, compliance, security en bestuur. Drie praktische aanbevelingen:

1. Zorg voor gedeeld risicobeheer

• Werk met feedbackloops tussen aanbieder en gebruiker.
• Volg niet alleen wat het systeem doet, maar ook wat de impact is op mensen.

2. Bouw monitoring en traceerbaarheid in

• Gebruik unieke systeem-ID’s, logboeken en dashboards.
• Zorg dat je achteraf kunt verklaren hoe en waarom een systeem tot een beslissing kwam.

3. Voorzie adaptief menselijk toezicht

• Train medewerkers in AI-geletterdheid.
• Voorzie in escalatieprotocollen en technische maatregelen zoals actieve filters en toegangsbeheer.

Conclusie: AI-compliance is geen eenmalige actie

De kernwaarden van de AI Act "transparantie, risicobeheersing en toezicht" blijven ook in het tijdperk van agentic AI van kracht. Maar de manier waarop je daaraan voldoet, verandert.

Agentische AI vraagt om:

• Flexibele processen
• Doorlopende governance
• Samenwerking tussen mens, machine en regelgeving

Wie nu inzet op duurzame AI-compliance, bouwt niet alleen veiligere systemen, maar ook vertrouwen en toekomstbestendigheid.

Hulp nodig?

Wil je weten wat de EU AI Act betekent voor jouw organisatie? Of wil je AI-compliance integreren in je beleid, trainingen of contracten?

Neem contact met ons op voor een vrijblijvende kennismaking.
Samen zorgen we dat jouw AI niet alleen slim is, maar ook veilig en verantwoord.